Aile Hekiminin Tanımı
Aile hekimleri, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini, yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın, her kişiye kapsamlı ve devamlı olarak vermekle yükümlü, gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren ve tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı veya Bakanlığın öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabiplerdir.
Aile hekimleri görev ve sorumlulukları kapsamında;
-
Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak tanı, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini verir,
-
Aile hekimi, kendisine kayıtlı kişileri bir bütün olarak ele alıp, kişiye yönelik koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini sunar,
-
Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
-
Kendisine kayıtlı kişilerin ilk değerlendirmesini yapmak için altı ay içinde ev ziyaretinde bulunur veya kişiler ile iletişime geçer,
-
Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve hastalık gruplarına yönelik izlem ve taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek, çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı sağlığı ve benzeri) yapar,
-
Periyodik sağlık muayenesi yapar,
-
Tetkik hizmetlerinin verilmesini sağlamak ya da bu hizmetleri verir,
-
Kendisine kayıtlı kişileri yılda en az bir defa değerlendirerek sağlık kayıtlarını günceller,
-
Evde takibi zorunlu olan özürlü, yaşlı, yatalak ve benzeri durumdaki kendisine kayıtlı kişilere evde veya gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesi sırasında kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak tanı, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini verir,
-
Aile sağlığı merkezi şartlarında tanı veya tedavisi yapılamayan hastaları sevk etmek, sevk edilen hastaların geri bildirimi yapılan muayene, tetkik, tanı, tedavi ve yatış bilgilerini değerlendirir, ikinci ve üçüncü basamak tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri ile evde bakım hizmetlerinin koordinasyonunu sağlar,
-
Gerektiğinde hastayı gözlem altına alarak tetkik ve tedavisini yapar,
-
Entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde gerektiğinde hastayı gözlem amaçlı yatırarak tetkik ve tedavisini yapar,
-
Aile sağlığı merkezini yönetir, birlikte çalıştığı ekibi denetler ve hizmet içi eğitimlerini sağlar,
-
İlgili mevzuatta birinci basamak sağlık kuruluşları ve resmi tabiplerce kişiye yönelik düzenlenmesi öngörülen her türlü sağlık raporu, sevk evrakı, reçete ve sair belgeleri düzenler.
Aile Sağlığı Çalışanı
Aile sağlığı çalışanları, aile hekimi ile birlikte ekip anlayışı içerisinde aile hekimliği hizmetlerini sunmak üzere, sözleşmeli çalıştırılan veya Bakanlıkça görevlendirilen hemşire, ebe, sağlık memuru (toplum sağlığı) ve acil tıp teknisyenleridir.
Aile Sağlığı Çalışanları görev ve sorumlulukları kapsamında;
-
Aile hekimi ile birlikte ekip anlayışı içinde kişiye yönelik koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini sunar ve görevinin gerektirdiği hizmetler ile ilgili sağlık kayıt ve istatistiklerini tutar,
-
Kişilerin yaşamsal bulgularını ölçer ve kaydeder,
-
Aile hekiminin gözetiminde, talimatı verilen ilaçları uygular,
-
Yara bakım hizmetlerini yürütür,
-
Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulmasını sağlar,
-
Poliklinik hizmetlerine yardımcı olur, tıbbi sekreter bulunmadığı hallerde sevk edilen hastaların sevk edildiği kurumla koordinasyonunu sağlar,
-
Gereken tetkikler için numune alır, eğitimini aldığı basit laboratuvar tetkiklerini yapar veya aldığı numunelerin ilgili laboratuvar tarafından teslim alınmasını sağlar,
-
Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri, sağlığı geliştirici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir, evde bakım hizmetlerinin verilmesinde aile hekimine yardımcı olur,
-
Bakanlıkça belirlenen hizmet içi eğitimlere katılır,
-
Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili olarak görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında aile hekiminin verdiği diğer görevleri yerine getirir.
Aile Hekimine Kayıt Ve Kayıt Değişikliği
Aile hekimliği uygulaması kapsamında, kişilerin düzenli izlem ve değerlendirmelerinin yapılması, sağlık hizmeti başvurularının kişinin sağlık geçmişine hâkim, hekim-hasta ilişkisinin karşılıklı güven içinde kurulduğu bir hekim vasıtasıyla çözülmesi ve yönetilmesi için her kişinin bir aile hekimi olması sağlanmıştır.
Uygulamaya ilk geçişte kişilerin aile hekimleri ikamet ettikleri yerleşim yerleri dikkate alınarak Bakanlıkça yapılmış, ancak kişilere aile hekimini seçme ve değiştirme hakkı tanınmıştır.
Mevcut durumda;
Yenidoğanlar ve henüz nüfusa kayıtlı olmayan bebek ve çocuklar annelerinin kayıtlı olduğu aile hekimine kayıt edilmektedir.
Kişiler, aile hekimini bölge sınırlaması olmaksızın seçebilmekte olup, kişilerce aile hekimliği hizmetlerine hızlı ve kolay erişim için yaşanılan yere yakın aile sağlığı merkezlerindeki aile hekimlerine kayıt olmak tercih edilmektedir.
Zorunlu haller dışında aile hekimi üç aydan önce değiştirilememektedir.
4000’in üzerinde nüfusu olan aile hekimlerine kayıt yapılamamaktadır. Bu durumda kişilere adreslerine en yakın ve nüfusu uygun bir diğer aile hekimine kayıt önerilmekte ve nüfusu yükselmiş aile hekiminin bulunduğu aile sağlığı merkezine yeni aile hekimliği birimi planlaması yapılarak aile hekimi başına düşen nüfus azaltılarak vatandaşlarımızın aile hekimi tercihlerine imkan sağlanmaktadır.
Aile hekiminizi, e-Devlet/e-Nabız uygulaması üzerinden aile hekimi sorgulaması yapılarak veya en yakın Aile Sağlığı Merkezi veya bulunulan ilçedeki Toplum Sağlığı Merkezi/İlçe Sağlık Müdürlüğüne bizzat başvurarak öğrenebilirsiniz.
Aile hekimi değişikliği için;
-
e-Devlet ve Sağlık Bakanlığının elektronik uygulaması olan e-Nabız üzerinden, kişiler kendilerine en yakın aile hekimini harita üzerinden görerek elektronik ortamda aile hekimi değişikliğini yapabilmektedir. Her ayın 5' i ile 21 arasında yapılan değişiklikler aynı gün gece 23:59'da, ayın 21' inden sonraki ayın 5' ine kadar olan değişiklik talepleri ise sonraki ayın 5' inde gece 23:59' da gerçekleşmektedir. Değişiklik taleplerinin gerçekleşme zamanına kadar iptal edilebilmesi mümkün olup, değişiklik gerçekleştikten sonra iptal işlemi yapılamamaktadır. Kayıtlı vatandaş sayısı 4.000'den fazla olan hekime geçiş söz konusu olmayıp, 3 ay içerisinde en fazla 1 defa değişiklik yapılabilmektedir.
-
Yazılı talep ile kişinin kendisinin seçmek istediği aile hekimine veya ilgili Toplum Sağlığı Merkezine / İlçe Sağlık Müdürlüğüne bizzat başvuru ile yapılabilmektedir.
-
İlk kez e-Nabız kullanıcısı olacak kişiler e-Devlet (www.turkiye.gov.tr) üzerinden e-Nabız’a giriş yaparak profil ayarları üzerinden e-Nabız şifresi oluşturmalı ya da kendi Aile Hekimine başvurarak e-Nabız için geçici şifre edinmelidir. Bunun dışında e-Nabız uygulamasına e-devlet üzerinden erişmeniz de mümkündür.
-
Bunun dışında sürekli ikamet ettiği bölgeden uzakta kalacak kişiler ve geçici süre ile Türkiye’de ikamet edecek kişiler, kendisine yakın konumdaki bir aile hekiminden misafir hasta uygulaması kapsamında sağlık hizmeti alabilmektedir. Yaz tatili, seyahat veya başka bir sebep ile başka bir yerleşim yerinde sağlık hizmeti ihtiyacı olduğunda ‘‘Misafir Hasta’’ tanımıyla o ildeki Aile Hekiminden sağlık hizmeti alınabilmesi mümkündür. Büyükşehir Belediyesi Kanununa tabi olan ilçeler misafir hasta uygulaması bakımından tek bölge kabul edilmekte olup, bu bölge içinde sağlık hizmet alma talebi misafir hasta uygulaması kapsamına girmemektedir. Kişilerin acil haller dışında öncelikle kendi aile hekiminden hizmet almak üzere planlama yapması yerinde olacaktır.
Eğer kişiler eski adreslerine yakın başka bir ilçeye veya mahalleye taşınmış ise aile hekimini değiştirme zorunluluğu bulunmamaktadır. İkamet değiştiğinde Sağlık Bakanlığı tarafından sistem üzerinde otomatik olarak aile hekimi değiştirilmemektedir. İkametgâh değişikliği durumunda aile hekimi değişikliği, kişinin talebine istinaden yapılabilmekte, ikametgâh değişikliğinin tespit edilmesi ancak 30 gün içinde kişinin talep etmemesi halinde ise ilgili Toplum Sağlığı Merkezi/ İlçe Sağlık Müdürlüğünce yapılabilmektedir. Kişiye bilgi verilerek ikametgâhına en yakın ve nüfusu en düşük aile hekimine kayıt edilebilmektedir.
Altı aydan kısa süreli ziyaret veya seyahat amacı hariç olmak üzere yurtdışına çıktıkları belge ve/veya kaynaklar ile tespit edilen kişilerin aile hekiminden kayıtları silinmekte ancak yurda döndüklerinin yine uygun belge ve/veya kaynaklar ile tespit edilmesi halinde yukarıda belirtilen usuller çerçevesinde kendisine en yakın ve nüfusu en düşük aile hekimine kayıt edilmektedir.
Yaşanması arzu edilen bir süreç olmamakla birlikte, sağlık çalışanımızı korumak adına sağlıkta şiddet vakalarında kişilerin aile hekimi kayıtlarının değiştirilmesi söz konusu olabilmektedir.
Vatandaşlarımız Aile Sağlığı Merkezlerinin adres ve iletişim bilgilerine, İl Sağlık Müdürlüğü ve Aile Sağlığı Merkezlerine ait internet sitelerinden veya bulundukları ilçedeki Toplum Sağlığı Merkezi/İlçe Sağlık Müdürlüğünden ulaşabilmektedir.
COVID-19 (Yeni Koronavirüs Hastalığı) Nedir?
Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19), ilk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine yayılmıştır.
Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Yeni Koronavirüs Hastalığına SAR-CoV-2 virüsü neden olur.
Belirtileri Nelerdir?
Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
Nasıl Bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
COVID-19 enfeksiyonu ile ilgili şimdiye kadar edinilen bilgiler, bazı insanların daha fazla hastalanma ve ciddi semptomlar geliştirme riski altında olduğunu göstermiştir.
-
Vakaların yüzde 80'i hastalığı hafif geçirmektedir.
-
Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir.
-
Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.
-
Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
-
60 yaş üstü olanlar
-
Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar:
-
Kalp hastalığı
-
Hipertansiyon
-
Diyabet
-
Kronik Solunum yolu hastalığı
-
Kanser gibi
-
-
Sağlık Çalışanları
-
Çocuklar Risk Altında Mı?
Çocuklarda hastalık nadir ve hafif görünmektedir.
Çocuklarda şimdiye kadar ölüm görülmemiştir
.
Hamileler Risk Altında Mı?
COVID-19 enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır.
Bununla birlikte mevcut kanıtlar COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin COVID-19 vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında COVID-19 ile enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını göstermektedir.
Şu ana kadar COVID-19'un hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaştığına dair de bir kanıt bulunmamaktadır.
Tanı Nasıl Konur?
Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır.
Korunma Yolları Nelerdir?
Mümkün olduğu kadar yurtdışına yolculuk yapılmaması önerilmektedir. Yurtdışına çıkışın zorunlu olduğu durumlarda aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) için de geçerlidir. Bunlar;
-
El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
-
Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
-
Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
-
Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir
-
Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
-
Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalıdır.
-
Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
-
Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
-
Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir.